Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) to najczęstszy patogen bakteryjny u ludzi¹. Ta Gram-dodatnia bakteria może powodować zakażenia miejscowe, takie jak zapalenie mieszków włosowych, czyraki i ropnie, oraz zakażenia ogólne, w tym zapalenie płuc i zapalenie wsierdzia². Czy gronkowiec złocisty jest wyleczalny? Odpowiedź na to pytanie jest złożona, ponieważ leczenie gronkowca złocistego może być utrudnione z powodu rosnącej antybiotykooporności¹.

Leczenie gronkowca złocistego polega na stosowaniu antybiotyków, takich jak penicyliny, cefalosporyny i aminoglikozydy¹. Wybór odpowiednich antybiotyków zależy od wrażliwości bakterii na dany lek². Jednak, z powodu rosnącej oporności na antybiotyki, gronkowiec złocisty stał się coraz bardziej trudny do zwalczania¹.

Pomimo trudności w leczeniu, istnieją również inne metody terapeutyczne, takie jak leczenie miejscowe, które może być skuteczne w niektórych przypadkach zakażeń gronkowcem złocistym². W przypadku powikłań związanych z gronkowcem złocistym, takich jak zapalenie wsierdzia, zapalenie płuc, zatrucia pokarmowe, zespół wstrząsu toksycznego i choroba Rittera, konieczne jest kompleksowe leczenie pod nadzorem lekarza².

Wnioski:

• Gronkowiec złocisty jest najczęstszym patogenem bakteryjnym u ludzi.
• Oporność na antybiotyki utrudnia leczenie gronkowca złocistego.
• Leczenie gronkowca złocistego opiera się na stosowaniu antybiotyków, zarówno ogólnoustrojowych, jak i miejscowych.
• W przypadku powikłań związanych z gronkowcem złocistym, konieczne jest kompleksowe leczenie pod nadzorem lekarza.
• Walka z gronkowcem jest utrudniona ze względu na brak skutecznej szczepionki i antybiotyku.

Gronkowiec złocisty to poważny problem zdrowotny, który wymaga skutecznego leczenia i prewencji¹. Warto pamiętać o zasadach higieny osobistej, unikaniu kontaktu z osobami zakażonymi i regularnym monitorowaniu zdrowia, aby zmniejszyć ryzyko zakażenia².

Czym jest gronkowiec?

Gronkowce (Staphylococcus) to grupa bakterii Gram-dodatnich, które mogą kolonizować skórę i błony śluzowe człowieka. Wyróżnia się wiele gatunków gronkowców, z których najczęstsze to Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty), Staphylococcus epidermidis (gronkowiec naskórkowy) i Staphylococcus saprophyticus (gronkowiec saprofityczny). Gronkowce mogą powodować różne infekcje, zarówno miejscowe, jak i ogólne.

Gronkowce mają zdolność do kolonizacji skóry i błon śluzowych człowieka. Ich obecność może prowadzić do infekcji, które mogą objawiać się jako zakażenia miejscowe lub zakażenia ogólne. Gronkowce są często spotykane w przypadku infekcji skóry, tkanki podskórnej, układu oddechowego, dróg moczowych, kości, stawów oraz mogą prowadzić do zakażeń ogólnoustrojowych. Gronkowce są bardzo zróżnicowane pod względem objawów, które mogą występować w zależności od lokalizacji infekcji oraz szczepu bakterii. Infekcja gronkowcem może prowadzić do objawów miejscowych, takich jak czyraki, ropnie, zapalenie mieszków włosowych czy liszaje. Mogą również wystąpić objawy ogólnoustrojowe, takie jak gorączka, ból głowy, osłabienie czy uczucie rozbicia.

Warto zaznaczyć, że dzieci są bardziej podatne na zakażenia gronkowcem ze względu na osłabiony układ immunologiczny. Dzieci są grupą ryzyka, ponieważ ich układ obronny nie jest jeszcze w pełni rozwinięty, co sprawia, że są bardziej narażone na szybki i gwałtowny przebieg infekcji gronkowcem. Dlatego ważne jest, aby rodzice i opiekunowie zwracali szczególną uwagę na higienę i unikali kontaktu z osobami zakażonymi gronkowcem.

Aby potwierdzić zakażenie gronkowcem, konieczne jest przeprowadzenie badań mikrobiologicznych z pobranej próbki. Badania takie pozwalają na identyfikację bakterii oraz określenie ich wrażliwości na antybiotyki. Jednak warto pamiętać, że leczenie gronkowca może być utrudnione ze względu na rosnącą oporność niektórych szczepów na antybiotyki. Dlatego ważne jest wykonanie antybiogramu w celu określenia, które antybiotyki są skuteczne przeciwko konkretnemu szczepowi gronkowca, co umożliwia zastosowanie adekwatnej terapii antybiotykowej.

Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty) to jeden z najczęściej spotykanych gatunków gronkowca. Jest on trudny do wyleczenia ze względu na swoją antybiotykoodporność oraz odporność na wysoką temperaturę. Gronkowiec złocisty może prowadzić do różnych chorób, takich jak zakażenia dróg moczowych, zapalenie mieszków włosowych czy zapalenie płuc. Bakteria ta może być przenoszona drogą kropelkową oraz przez kontakt z zainfekowanymi przedmiotami. Warto zaznaczyć, że często zarażone osoby są bezobjawowe, ale mogą zakażać inne osoby. Gronkowiec złocisty może również prowadzić do powikłań, takich jak zapalenie wsierdzia i zapalenie płuc. Obecność gronkowca złocistego nie zawsze objawia się chorobowo, dlatego ważne jest utrzymanie higieny osobistej oraz unikanie kontaktu z osobami z osłabionym układem odpornościowym.

Gronkowiec naskórkowy (Staphylococcus epidermidis) oraz gronkowiec saprofityczny (Staphylococcus saprophyticus) to inne gatunki gronkowców, które również mogą prowadzić do różnych infekcji. Gronkowiec naskórkowy jest odpowiedzialny za 70-80% zakażeń powodowanych przez gronkowce³. Natomiast gronkowiec saprofityczny powoduje 10-20% ostrych zakażeń układu moczowego³. W leczeniu zakażenia gronkowcem złocistym stosuje się różne rodzaje antybiotyków, takie jak penicyliny, cefalosporyny, inhibitory β-laktamaz, aminoglikozydy, linkozamidy czy chinolony nowej generacji²³. Do diagnostyki gronkowca pobiera się różne materiały, takie jak wymazy ze zmian ropnych, aspiraty, krew i mocz, a stosowane metody diagnostyczne to m.in. mikroskopia, hodowla oraz testy biochemiczne³.

Podsumowanie:

Gronkowce to grupa bakterii Gram-dodatnich, które mogą powodować różne infekcje człowieka. Najczęstsze gatunki gronkowców to Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty), Staphylococcus epidermidis (gronkowiec naskórkowy) i Staphylococcus saprophyticus (gronkowiec saprofityczny). Gronkowce mogą prowadzić do zakażeń miejscowych, takich jak zapalenie mieszków włosowych czy czyraki, oraz zakażeń ogólnoustrojowych, takich jak zapalenie płuc czy zapalenie wsierdzia. W przypadku podejrzenia zakażenia gronkowcem, konieczne jest przeprowadzenie odpowiednich badań mikrobiologicznych w celu potwierdzenia infekcji. Leczenie gronkowca może być utrudnione ze względu na oporność niektórych szczepów na antybiotyki, dlatego istotne jest wykonanie antybiogramu, który umożliwi doboru odpowiedniego leku. Dbałość o higienę osobistą oraz unikanie kontaktu z zainfekowanymi osobami może pomóc w profilaktyce zakażenia gronkowcem⁴²³.

Jak dochodzi do zakażenia gronkowcem?

Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) jest bakterią Gram-dodatnią, która wywołuje wiele poważnych zakażeń⁵. Jak dochodzi do zakażenia gronkowcem złocistym? Gronkowiec jest bardzo zaraźliwy i można go zarazić się na kilka sposobów. Najczęstsze drogi transmisji to:

1. Kontakt bezpośredni: Bezpośredni kontakt z zakażoną osobą może prowadzić do przeniesienia gronkowca złocistego. Dotykanie zanieczyszczonych powierzchni, takich jak ręczniki, ubrania lub sprzęt medyczny używany przez zakażoną osobę, może być źródłem infekcji.
2. Droga kropelkowa: Gronkowiec złocisty może przenosić się drogą kropelkową, np. podczas kichania, kaszlu lub rozmowy z zakażoną osobą, zwłaszcza w bezpośrednim kontakcie twarzą w twarz.
3. Kontakt z zanieczyszczonymi przedmiotami: Bakterie gronkowca złocistego mogą przetrwać na suchych powierzchniach nawet przez 7 miesięcy⁶. Dotykając zanieczyszczonych przedmiotów, takich jak klamki, telewizory, telefony komórkowe, można przenieść bakterie na skórę i spowodować zakażenie po dotknięciu twarzy lub innych części ciała.

Inne drogi zakażenia gronkowcem złocistym to penetracja bakterii przez skórę w wyniku skaleczeń, ukłucia igłą lub oparzeń, inhalacja bakterii w przypadku zakażeń dróg oddechowych czy spożycie skażonej żywności⁴. Warto zauważyć, że niektóre osoby mogą być nosicielami gronkowca złocistego, co oznacza, że mają bakterie w swoim organizmie, ale nie wykazują żadnych objawów infekcji. Nosiciele mogą jednak stanowić zagrożenie, przenosząc bakterie na inne osoby⁵.

Ważne jest, aby zachować odpowiednią higienę osobistą, często myć ręce wodą i mydłem, korzystać z płynów dezynfekcyjnych, unikać kontaktu z osobami chorymi i dbać o czystość otoczenia, aby zmniejszyć ryzyko zakażenia gronkowcem złocistym.

Przykładowa tabela:

Zrozumienie różnych dróg transmisji gronkowca złocistego jest istotne, aby podjąć odpowiednie środki ostrożności i ograniczyć ryzyko zakażenia tym niebezpiecznym patogenem.

Kto jest podatny na zakażenie gronkowcem?

Ryzyko zakażenia gronkowcem jest większe u osób z osłabioną odpornością, takich jak osoby starsze, dzieci, osoby z przewlekłymi chorobami, osoby przyjmujące leki obniżające odporność. Ponadto, osoby, które mają częsty kontakt z gronkowcami, takie jak personel medyczny, są bardziej narażone na zakażenie. Czynniki stresowe, złe nawyki żywieniowe i niewłaściwa higiena mogą również zwiększać podatność na infekcje gronkowcem.⁷

Dane statystyczne pokazują, że gronkowce są szczególnie niebezpieczne dla osób z osłabioną odpornością. Osoby starsze, dzieci oraz pacjenci z przewlekłymi chorobami są bardziej narażone na zakażenie gronkowcem. Dodatkowo, osoby pracujące w środowiskach medycznych, gdzie kontakt z gronkowcami jest częstszy, są bardziej podatne na infekcje.⁷

Również czynniki takie jak stres, złe nawyki żywieniowe i brak higieny osobistej mogą zwiększać ryzyko zarażenia gronkowcem. Warto zadbać o zdrowy styl życia, właściwą dietę oraz regularne mycie rąk, aby uniknąć infekcji.⁷

Grupa wysokiego ryzyka

• Osoby starsze
• Dzieci
• Osoby z przewlekłymi chorobami
• Osoby przyjmujące leki obniżające odporność
• Personel medyczny

Warto podkreślić, że nosicielstwo gronkowca złocistego występuje u około 10-30% populacji. Badania pokazały, że spożywanie kawy i herbaty może zmniejszać ryzyko bycia nosicielem gronkowca złocistego MRSA. Jednak, nawet osoby zdrowe mogą zakażyć się gronkowcem złocistym poprzez kontakt z osobą zakażoną lub zanieczyszczonymi przedmiotami.⁸

Podsumowując, osłabiona odporność oraz pewne czynniki zwiększają ryzyko zakażenia gronkowcem. Ważne jest dbanie o higienę osobistą, unikanie kontaktu z osobami zakażonymi oraz odpowiednia profilaktyka, zwłaszcza dla osób z grupy wysokiego ryzyka.⁷

Objawy zakażenia gronkowcem

Gronkowce, szczególnie gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus), mogą wywoływać różnorodne infekcje, takie jak infekcje skóry, układu oddechowego, układu moczowego, kości i stawów⁴. Objawy zakażenia gronkowcem mogą różnić się w zależności od lokalizacji infekcji.

Objawy infekcji skórnych

Objawy zakażenia gronkowcem złocistym mogą objawiać się różnymi dolegliwościami skórnymi. Na skórze mogą pojawić się bolesne czyraki, ropnie oraz zapalenie mieszków włosowych⁴. Te zmiany skórne mogą być bolesne i utrudniać codzienne funkcjonowanie.

Objawy ogólne

W przypadku zakażeń ogólnych, takich jak zapalenie płuc czy zapalenie wsierdzia, mogą wystąpić objawy ogólne, takie jak gorączka, ból głowy oraz uczucie ogólnego rozbicia⁴. Duszące kaszel, ból w klatce piersiowej i duszność to objawy, które mogą towarzyszyć zapaleniu płuc, podczas gdy zmęczenie i osłabienie mogą być wynikiem zakażenia ogólnoustrojowego.

Warto pamiętać, że objawy zakażenia gronkowcem mogą się różnić w zależności od lokalizacji infekcji. Jeśli podejrzewasz zakażenie gronkowcem, skonsultuj się z lekarzem, który będzie w stanie postawić właściwą diagnozę i zalecić odpowiednie leczenie⁴.

Gronkowiec złocisty u dzieci

Zakażenie gronkowcem złocistym u dzieci może mieć poważne konsekwencje, ponieważ ich układ immunologiczny jest jeszcze słabo rozwinięty.

Według statystyk, gronkowiec złocisty jest przyczyną różnych zakażeń u dzieci, takich jak skórne infekcje, infekcje układowe, czy zatrucia pokarmowe⁶.

Gronkowiec może wywoływać różne infekcje skórne u dzieci, takie jak jęczmień, ropnie, czyraki.

Badania wskazują, że dzieci, ze względu na osłabiony układ immunologiczny, są bardziej podatne na zakażenia gronkowcem⁴.

Ponadto, infekcje gronkowcem u dzieci mogą prowadzić do poważnych schorzeń, takich jak sepsa czy zapalenie opon mózgowych.

Statystyki pokazują, że infekcje gronkowcem u dzieci mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, dlatego konieczne jest jak najszybsze rozpoznanie i leczenie⁴.

W przypadku podejrzenia infekcji gronkowcem u dziecka, konieczna jest konsultacja z lekarzem oraz przeprowadzenie odpowiednich badań diagnostycznych.

Diagnoza zakażenia gronkowcem

Diagnoza zakażenia gronkowcem złocistym opiera się na badaniach mikrobiologicznych. Pobiera się próbki, takie jak wymazy ze zmian ropnych, krew, mocz, aby zidentyfikować obecność bakterii oraz określić ich wrażliwość na antybiotyki. Wykorzystuje się również metody mikroskopowe i testy biochemiczne do identyfikacji gronkowców.

Posiew materiału pobranego od chorego to podstawowe badanie laboratoryjne i dostępne są szybkie testy, które dają wynik już po kilku godzinach⁹.

Diagnostyka gronkowca złocistego może być trudna, gdyż u nosicieli może występować kilka gatunków gronkowca jednocześnie⁹.

Leczenie zakażenia gronkowcem

Gronkowce to grupa bakterii, a najczęstszy rodzaj to Staphylococcus aureus, czyli gronkowiec złocisty, który może powodować różne infekcje, takie jak zapalenie skóry, gardła, płuc, lub zespół wstrząsu toksycznego.¹⁰

Istnieje ponad 30 rodzajów gronkowców, ale Staphylococcus aureus jest najbardziej rozpowszechnionym gatunkiem.¹⁰

Gronkowce są bakteriami Gram-dodatnimi, które tworzą kształt małych kulek połączonych w grona, z charakterystyczną intensywnie żółtą barwą.¹⁰

Staphylococcus aureus jest główną przyczyną infekcji ran chirurgicznych nabytych w szpitalu, natomiast Staphylococcus epidermidis powoduje infekcje związane z urządzeniami medycznymi.¹⁰

Gronkowiec może być przenoszony między ludźmi oraz na przedmiotach codziennego użytku, takich jak ręczniki czy odzież.¹⁰

Infekcje gronkowcem są wyleczalne, jednak szczepy bakterii mogą stać się odporne na tradycyjne antybiotyki, co wymaga zastosowania specjalnych leków, jak wankomycyna.¹⁰

Spożycie kawy i herbaty jest powiązane z mniejszym prawdopodobieństwem nosicielstwa gronkowca złocistego opornego na metycylinę (MRSA).¹⁰

Odporność gronkowca na antybiotyki

Gronkowiec złocisty, Staphylococcus aureus, jest groźnym chorobotwórczym gatunkiem człowieka, który wywołuje poważne zakażenia. Niestety, wiele szczepów gronkowca złocistego wykazuje oporność na popularne stosowane antybiotyki, co utrudnia skuteczne leczenie tych infekcji⁵.

Szczególnie niepokojące jest występowanie szczepów MRSA (methicillin-resistant Staphylococcus aureus), które są odporne na metycylinę, a także na wiele innych antybiotyków. MRSA jest szczególnie problematyczne, ponieważ stanowi zagrożenie dla pacjentów hospitalizowanych oraz osób z osłabioną odpornością¹⁰.

W obliczu wzrastającej antybiotykooporności, monitorowanie wrażliwości gronkowca złocistego na antybiotyki jest niezwykle ważne. Alternatywne metody leczenia, takie jak stosowanie innych antybiotyków, jak klindamycyna, kotrimoksazol, wankomycyna, daptomycyna, linezolid czy ryfampicyna, mogą być konieczne¹¹.

Profilaktyka zakażenia gronkowcem

Aby zmniejszyć ryzyko zakażenia gronkowcem złocistym, należy odpowiednio dbać o higienę osobistą. Regularne mycie rąk jest kluczowym elementem w profilaktyce gronkowca. Starannie myj ręce mydłem przez co najmniej 20 sekund, szczególnie po skontaktowaniu się z potencjalnie zakażonymi powierzchniami lub przed jedzeniem. Pamiętaj, że nawet pozornie czyste ręce mogą być nosicielami bakterii, dlatego regularne mycie rąk jest tak istotne w unikaniu zakażenia gronkowcem.¹¹

Ważne jest również zachowanie higieny osobistej podczas dbania o skórę. Regularne używanie czystych ręczników i pościeli oraz unikanie współdzielenia osobistych przedmiotów, takich jak szczotki do włosów czy grzebienie, może ograniczyć ryzyko przeniesienia bakterii gronkowca. Dezynfekcja skaleczeń i drobnych uszkodzeń skóry również jest ważna w profilaktyce infekcji gronkowcem. Stosowanie odpowiednich środków antyseptycznych, takich jak alkohol etylowy lub jodyna, może zapobiec rozwojowi zakażenia.¹¹

Unikanie bezpośredniego kontaktu z osobami zakażonymi gronkowcem również jest kluczowym elementem profilaktyki. Jeśli wiesz, że ktoś jest nosicielem gronkowca złocistego lub ma zakażenie, staraj się unikać bliskiego kontaktu fizycznego. Nie dotykaj zakażonych obszarów skóry, a jeśli konieczne jest udzielenie pomocy czy opieki, zastosuj odpowiednie środki ochrony, takie jak rękawiczki.¹¹¹⁰

Bezpieczne przechowywanie i przygotowywanie żywności to kolejny ważny aspekt profilaktyki zakażeń gronkowcem. Pamiętaj, aby przechowywać żywność w odpowiedniej temperaturze i zabezpieczona przed skażeniem gronkowcem. Unikaj spożywania potraw, które nie zostały odpowiednio przygotowane lub przechowywane. Staraj się spożywać świeże produkty, a także przestrzegaj zasad higieny podczas ich przygotowywania.¹⁰

Dodatkowo, ważne jest wspieranie odporności organizmu poprzez zdrowy styl życia. Regularna aktywność fizyczna, dobrze zbilansowana dieta, odpowiednia ilość snu i unikanie stresu mogą pomóc w utrzymaniu silnego układu odpornościowego. Warto również pamiętać, że istnieją badania, które sugerują, że spożywanie herbaty i kawy może zmniejszyć prawdopodobieństwo nosicielstwa gronkowca złocistego opornego na metycylinę (MRSA).¹⁰

Pamiętaj, że profilaktyka zakażenia gronkowcem jest ważna zarówno w środowisku domowym, jak i w placówkach medycznych. Dbanie o higienę osobistą, unikanie kontaktu z osobami zakażonymi oraz odpowiednie przechowywanie i przygotowywanie żywności są kluczowe w zapobieganiu rozprzestrzenianiu się gronkowca złocistego.

Podsumowując, profilaktyka zakażenia gronkowcem złocistym opiera się na dbaniu o higienę osobistą, unikaniu kontaktu z osobami zakażonymi i właściwym przechowywaniu żywności. Dodatkowo, wspieranie odporności organizmu może pomóc w uniknięciu infekcji. Pamiętaj, że profilaktyka jest najważniejsza, ponieważ zapobieganie zakażeniu jest zawsze lepsze niż jego leczenie.

Zachowanie odpowiednich praktyk higienicznych oraz podejmowanie środków ostrożności może pomóc w zapobieganiu zakażeniu gronkowcem złocistym. Pamiętaj, że ochrona swojego zdrowia i innych jest zawsze priorytetem, dlatego warto zadbać o profilaktykę gronkowca we własnym otoczeniu.

Wniosek

Gronkowiec złocisty jest groźnym patogenem, który może powodować poważne infekcje skórne i ogólnoustrojowe. Leczenie gronkowca może być utrudnione ze względu na rosnącą antybiotykooporność, jednak istnieje wiele metod leczenia, w tym stosowanie antybiotyków ogólnoustrojowych i miejscowych. W celu ochrony przed zakażeniem gronkowcem złocistym, ważne jest utrzymanie wysokiego poziomu higieny osobistej, używanie rękawiczek i fartuchów, oraz stosowanie odpowiednich procedur dezynfekcji. Epidemia gronkowca może być ograniczona poprzez skuteczną diagnozę, odcięcie potencjalnych miejsc pochodzenia zakażenia i utrzymanie wysokiej sterylności w środowisku medycznym¹²¹³. Pacjenci, którzy doznali zakażenia gronkowcem złocistym w wyniku błędu lekarskiego, mają prawo do odszkodowania i zadośćuczynienia¹⁴. Wnioskiem jest to, że gronkowiec złocisty jest groźnym patogenem, ale możliwość skutecznego leczenia i zapobieganie zakażeniu są nadal istotne aspekty walki z tą infekcją.

Linki do źródeł

1. https://apteline.pl/artykuly/gronkowiec-w-nosie-na-twarzy-na-skorze-objawy-zakazenia-czy-mozna-je-wyleczyc
2. https://www.e-zikoapteka.pl/artykuly/gronkowiec-zlocisty-objawy-leczenie-mozliwe-powiklania.html
3. https://www.aptekaolmed.pl/blog/artykul/gronkowiec-objawy-leczenie-leki-na-gronkowca,109.html
4. https://www.cefarm24.pl/czytelnia/zdrowie/choroby-i-terapie/gronkowiec-przyczyny-leki-objawy-zakazenia-i-leczenie/
5. https://www.allecco.pl/artykuly/gronkowiec-jak-przebiega-zakazenie-objawy-leczenie.html
6. https://www.wapteka.pl/blog/artykul/jakie-sa-objawy-gronkowca-zlocistego-jak-leczyc-gronkowca
7. https://www.cefarm24.pl/czytelnia/zdrowie/choroby-i-terapie/czym-jest-czyrak-przyczyny-objawy-leczenie-i-skutki/
8. https://lekarzebezkolejki.pl/blog/gronkowiec-zlocisty-jak-objawia-sie-zakazenie-gronkowcem-czy-gronkowiec-zlocisty-jest-uleczalny/w-3804
9. https://diag.pl/pacjent/artykuly/gronkowiec-zlocisty-czym-jest-i-jak-sobie-z-nim-radzic/
10. https://www.nowafarmacja.pl/blog/gronkowiec-co-nalezy-wiedziec-o-jego-leczeniu-i-objawach
11. https://www.doz.pl/czytelnia/a15653-Gronkowiec_zlocisty_Staphylococcus_aureus__objawy_i_leczenie_zakazenia_gronkowcem
12. https://www.dezynfekcja24.com/Postepowanie-w-przypadku-epidemii-MRSA-chelp-pol-135.html
13. https://krop.org.pl/odszkodowanie-za-nieprawidlowe-leczenie-zakazenia/
14. https://ostroleka.so.gov.pl/wyrok-w-sprawie-zakazenia-w-szpitalu-gronkowcem-zlocistym,new,mg,88,377.html,264

admin